U njoj su se venčali mnogi srpski prinčevi i kraljevi, a sahranjena su najznačajnija imena naše istorije: Posetili smo Sabornu crkvu u Beogradu koja krije mnoge tajne... (FOTO)

Saborna crkva Svetog arhanđela Mihaila u Beogradu nalazi se na raskršću ulica kneza Sime Markovića i kralja Petra, a na mestu današnje crkve nalazila se starija, posvećena Svetom arhanđelu Mihailu, a ekipa portala Pink.rs obišla je ovo zdanje.

Ova velelepna građevina svojom arhitekturom, umetničkim delima i bogatom riznicom predstavlja izuzetan spomenik kulture. Ona je neprocenjiva istorijska baština vezana za sudbinu srpskog Beograda prve polovine 19. veka, koji se upravo formirao na prostoru oko Saborne crkve, postavši njegov crkveni, upravni i kulturni centar.

Naime, u vreme kada postepeno nastupaju nove društvene i političke prilike u Srbiji, Saborna crkva je postala stožer u borbi za osamostaljivanje od turskog centralizma sve do konačnog oslobođenja od vekovnog ropstva.

STARO SRPSKO GROBLJE U BLIZINI SABORNE CRKVE

Ono što malo ko zna je da se u blizini crkve, tačnije na mestu gde se danas protežu Zadarska ulica, deo ulice Kralja Petra i Kosančićev venac, nalazilo se staro srpsko groblje.

Njegovo postepeno širenje nastavilo se i u porti Saborne crkve, koja je prvih decenija 19. veka bila neograđena i služila kao groblje za viđenije ličnosti Srbije

Lobanja vožda Karađorđa je do 1837. godine bila sahranjena u južnom delu porte, kada je po želji i naređenju kneginje Ljubice izvađena i prenesena u Topolu. Tu su sahranjeni: Hadži Ruvim (1754—1804), knez Sima Marković (1768 - 1817), vojvoda Petar Nikolajević Moler (1755—1816).

U Sabornoj Crkvi danas se čuvaju mošti: Svetog i pravednog kneza Stefana Štiljanovića, deo moštiju Svetog kneza Lazara i čestice moštiju Svetog Jovana Šangajskog i Sanfranciskanskog.

GROBOVI

U Sabornoj crkvi su sahranjeni knez Miloš Obrenović (1780—1860), knez Mihailo Obrenović (1823—1868), Mitropolit Mihailo (1826—1898), Mitropolit Inokentije (1898—1905), Patrijarh Gavrilo (1938—1950), Patrijarh Vikentije (1950—1958). Grobovi Vuka Stefanovića Karadžića (1787—1864) i Dositeja Obradovića (1744—1811) nalaze se spolja, u crkvenoj porti, ispred glavnog portala.

PREŽIVELA RATNA RAZARANJA, PLJAČKE I POŽARE

Riznica Saborne crkve, onakva kakva je danas sačuvana, na svojstven način odražava viševekovnu prošlost ovog hrama. I pored mnogih ratnih razaranja, pljački i požara, uspeli su se sačuvati vredni obredni predmeti, ikone i drugi umetnički predmeti koji su dobijeni od vladara, episkopa i drugih darodavaca.

ZANIMLJIVOSTI

Pri Sabornoj crkvi 1853. godine osnovano je Prvo beogradsko pevačko društvo, koje je i danas aktivno. Ovim horom dirigovali su značajni kompozitori srpske muzike, poput Josifa Marinkovića, Stevana Mokranjca, Kornelija Stankovića i drugih.

VENČANJA

Prvo venčanje u Sabornoj crkvi u Beogradu bilo je 1922. godine, a venčali su se kralj Aleksandar i kraljica Marija.

Poslednje venčanje kraljevske porodice bilo je 2017. venčali su se princ Filip Karađorđević i Danica Marinković, ćerka poznatog slikara Cileta Marinkovića. Mladence je venčao pokojni patrijarh Irinej, koji im je tom prilikom poklonio Bibliju.

RIZNICA ČUVA VELIKO BLAGO

U njegovoj riznici čuva se krstionica koju je kralj Aleksandar Ujedinitelj kupio za krštenje svog prvorođenog sina Petra, potonjeg poslednjeg jugoslovenskog kralja.

Kralj Aleksandar Prvi je iz Saborne crkve zavijene u crno 18. oktobra 1934. ispaćen na poslednji put – u Zagrobnu zadužbinu Karađorđevića na Oplencu, kao i njegov otac kralj Petar Prvi 13 godina ranije.

Predmeti vezani za krunisanje i miropomazanje kralja Petra Prvog imaju posebno mesto u Riznici Saborne crkve, moguće i zato što je on poslednji krunisani i miropomazani srpski vladar.

Sa njegovog krunisanja u Sabornoj crkvi pre 120 godina – 21. septembra 1904. sačuvano je „nebo“ – baldahin sa motivom Svete Trojice pod kojim je stavio srpsku krunu na glavu, dok srebrni pribor – tacna, mironosica i mirosaljka, čuvaju uspomenu na njegovo miropomazanje 9. oktobra 1904. u manastiru Žiča, tačno tri decenije pre atentata na njegovog sina kralja Aleksandra Prvog 9. oktobra 1934. u Marseju.

Tacna za miropomazanje iz 1833. delo je bečkog zlatara Georga Jovanova. Ne zna se ko je izradio srebrnu mironosicu, na čijoj je ivici uvozni znak za srebro Kraljevine Srbije iz 1882, dok je mirosaljka od srebra izrađena u Moskvi u drugoj polovini 19. veka u majstorskoj radionici Antipa Ivanoviča Kuzmičeva.

Autor: Dubravka Bošković