Astronomi su otkrili ono što bi mogla biti najveća struktura u poznatom Svemiru - grupu jata galaksija i jata jata galaksija koja se proteže na oko 1,3 milijarde svetlosnih godina i sadrži neverovatnih 200 bilijardi solarnih masa.
Nova struktura je nazvana "Kipu" (Quipu), po sistemu brojanja i čuvanja brojeva pomoću čvorova na užadima koji su razvili Inke.
Poput Kipua, struktura je složena, sastavljena od jednog dugog filamenta i više bočnih filamenata. Proteže se na oko 1,3 milijarde svetlosnih godina (više od 13.000 puta dužina Mlečnog puta), što je potencijalno čini najvećim objektom u svemiru po dužini, nadmašujući dosadašnje rekordere poput superjata Laniakea.
Otkriće je objavljeno u novom radu postavljenom 31. januara na veb-sajtu ArXiv. (Rad još nije objavljen u recenziranom časopisu, ali je prihvaćen za objavljivanje u časopisu Astronomy and Astrophysics.)
"Kipu je zapravo istaknuta struktura koja se lako može uočiti golim okom na nebeskoj mapi jata u ciljanom crvenom pomaku, bez pomoći metode detekcije," napisao je tim u radu.
Istraživanje je deo dugotrajnog projekta mapiranja raspodele materije u svemiru na različitim talasnim dužinama svetlosti. Udaljene strukture u svemiru pokazuju pomak talasnih dužina ka crvenom delu elektromagnetnog spektra, fenomen poznat kao crveni pomak (redshift). Dok su objekti sa crvenim pomakom do 0,3 dobro mapirani, istraživači su se u ovoj studiji fokusirali na crvene pomake između 0,3 i 0,6. Što je veći crveni pomak, to su objekti udaljeniji.
Strukture opisane u novoj studiji otkrivene su na udaljenostima između 425 miliona i 815 miliona svetlosnih godina od Zemlje. Prethodne studije sugerišu da još veće strukture postoje dublje u kosmosu. Trenutni kandidat za najveću strukturu u svemiru je Veliki zid Herkul-Korona Borealis (Hercules-Corona Borealis Great Wall), misteriozna koncentracija materije udaljena oko 10 milijardi svetlosnih godina od Zemlje i procenjene dužine od 10 milijardi svetlosnih godina. Međutim, postojanje ovog zida i dalje je predmet rasprave.
Foto: Pixabay.com
Kipu je najveća superstruktura koju su istraživači otkrili u svojim podacima, ali su pronašli još četiri džinovske strukture. Najmanja od njih, Šaplejevo superjato (Shapley supercluster), ranije je bilo poznato kao najveća otkrivena superstruktura. Sada su je nadmašili Kipu i još tri: superstruktura Serpens-Korona Borealis, superjato Herkul i superstruktura Skulptor-Pegaz, koja se proteže između dva sazvežđa po kojima je dobila ime.
Zajedno, ovih pet superstruktura sadrže 45% svih jata galaksija, 30% galaksija i 25% materije u posmatranom svemiru, navode istraživači u radu. Ukupno, one čine 13% zapremine svemira.
Istraživači su takođe otkrili načine na koje ova materija utiče na celokupno okruženje u svemiru. Superstrukture utiču na kosmičku mikrotalasnu pozadinu (CMB), mikrotalasno zračenje zaostalo nakon Velikog praska, koje je ravnomerno raspoređeno širom svemira. Takođe su otkrili da lokalna brzina ovih tokova galaksija utiče na merenja širenja svemira: tamo gde vladaju superstrukture, lokalna ekspanzija galaksija može iskriviti merenje ukupne ekspanzije svemira, poznate kao Hablova konstanta. Na kraju, gravitaciona sila tako velike količine materije može izazvati zakrivljenje svetlosti, poznato kao gravitaciono sočivo, što može iskriviti slike udaljenog neba.
Buduća istraživanja mogla bi ispitati kako su ove velike strukture uticale na evoluciju galaksija, napisali su istraživači. Iako su ove strukture samo privremene—svemir se stalno širi, polako razdvajajući jata galaksija—njihova ogromna veličina ih čini značajnim.
"U budućoj kosmičkoj evoluciji, ove superstrukture će se neminovno raspasti na nekoliko manjih, kolabirajućih jedinica," napisali su istraživači. "One su, dakle, prolazne konfiguracije. Ali u sadašnjem trenutku, one su posebni fizički entiteti sa karakterističnim svojstvima i posebnim kosmičkim okruženjem koje zaslužuje posebnu pažnju."
Autor: Marija Radić
